Uważność, czyli jak pomóc dziecku w radzeniu sobie ze stresem
STRES
Stres jest nieodłącznym elementem współczesnego życia. Wielu nauczycieli przyzna, że dzieci są coraz bardziej zestresowane. Przyczyn można upatrywać w tempie obecnego życia, nadmiernym korzystaniu z technologii czy relacjach w rodzinie. Mnóstwo możliwości i bodźców z gier, smartfonów, tabletów i innych urządzeń uznawanych za rozpraszacze skutecznie wpływa na obniżenie dziecięcej koncentracji. To wszystko sprawia, że już maluchy w przedszkolu bywają zestresowane podobnie jak ich rodzice. Niektóre dzieci z powodu stresu mają trudności z zasypianiem, inne czują ciągły niepokój, częściej płaczą lub wpadają w złość. Sytuacja pandemii, z którą mierzymy się od ponad roku, również bardzo wpłynęła na emocje dzieci, powodując zwiększony lęk i niepokój.
Obecnie żyjemy w ciągłym pośpiechu, częstym niepokoju i stresie, wiele trudności sprawia nam skupienie uwagi na tym co dzieje się w tej właśnie chwili, docenienie zwykłych rytuałów i życzliwych gestów. Bardzo szybko irytujemy się bez powodów, tracimy cierpliwość, dekoncentrujemy się i często odczuwamy pustkę. W codziennym życiu zapominamy o wdzięczności i docenianiu tego, co mamy. Nie zdajemy sobie sprawy, jak silnie takie środowisko, które sami niestety tworzymy wpływa na nasze dzieci, nasze rodziny i relację z otoczeniem.
UWAŻNOŚĆ
Zarówno my dorośli, jak i dzieci potrzebujemy wsparcia w rozwijaniu umiejętności uważnego przeżywania chwili obecnej, wyciszenia się i zatrzymania. Uważność pomaga nie tylko dzieciom. Rodzice też cenią sobie techniki, dzięki którym mogą uspokoić gonitwę myśli.
Bardzo ważne jest codzienne wspieranie dziecka w utrzymaniu zdolności do bycia uważnym. Uczenie dzieci uwalniania się od stresu i mądrego dbania o siebie staje się niezbędnym elementem zdrowej edukacji w nowoczesnym społeczeństwie. Wiek przedszkolny to bardzo dobry moment, żeby zacząć z dzieckiem rozmawiać o emocjach i wspólnie szukać sposobów radzenia sobie w trudnych sytuacjach. Gdy spróbujemy z dzieckiem ćwiczyć uważność, okazuje się, że dzieci lubią ten czas wyciszenia i spokoju. Kiedy nauczą się wykonywać ćwiczenia relaksacyjne, same chętnie sięgają po to narzędzie, gdy odczuwają silne lub trudne emocje.
„Nie masz żadnego wpływu na morze. Nie powstrzymasz fal, ale możesz nauczyć się po nich surfować. Surfować bez żagla” to główna zasada uważności. Wszystkim rodzicom polecam książkę „ Uważność małej żabki. Ćwiczenia uważności dla rodziców i ich maluchów”, do której dołączono płytę CD z ćwiczeniami uważności dla dzieci . Wspólne ćwiczenia i spędzony razem czas, będzie okazją do bycia razem, do wzmocnienia więzi w rodzinie i obserwacji własnego dziecka.
PRZYKŁADOWE ĆWICZENIA:
Dźwięki
To trochę bardziej rozbudowane ćwiczenie z gongiem (jeśli nie dysponujemy gongiem, możemy użyć struny gitary lub najbardziej dźwięcznego naczynia kuchennego i łyżeczki).
Uderzamy w gong. Dzieci uważnie słuchają wibracji dźwięku. Podnoszą rękę, kiedy nic już nie słychać. Pozostają w ciszy jeszcze przez jedną minutę i uważnie słuchają wszystkich innych dźwięków, które się pojawiają. Na koniec po kolei opowiadają o każdym dźwięku, które zauważyły w ciągu tej minuty.
Oddychanie z małym przyjacielem
Dzieci kładą się na podłodze i umieszczają na brzuchu maskotkę. Oddychają w ciszy przez minutę i zauważają przy tym, jak ich mały przyjaciel porusza się w górę i w dół. Starają się też zauważyć wszelkie inne wrażenia. Wyobrażają sobie, że myśli, które pojawiają się w ich głowie zmieniają się w bańki mydlane i odlatują…
Napinanie / rozluźnianie
Dzieci leżąc na podłodze z zamkniętymi oczami starają się napiąć każdy mięsień w ciele tak mocno, jak tylko potrafią. Palce u nóg i stopy, nogi, brzuch. Mogą zacisnąć pięści i podnieść ręce do głowy. Pozostają w tej ściśniętej pozycji przez kilka sekund a potem w pełni się rozluźniają i relaksują. To świetne ćwiczenie na rozluźnienie ciała i umysłu. Jest też przystępnym sposobem zaprezentowania dzieciom, co znaczy być “tu i teraz”.
Zapach i smak
Znajdź coś mocno pachnącego, na przykład świeżą skórkę z pomarańczy, laskę cynamonu, czy wanilii. Poproś dzieci, żeby zamknęły oczy i wdychały zapach, skupiając na nim całą uwagę.
Ćwiczenie można wykonywać ze zmysłem smaku. Spróbujmy zrobić następujące ćwiczenie: dzieci z zamkniętymi oczami smakują rodzynkę, starając się jeść ją jak najdłużej, zwracając uwagę na wszystkie odcienie smaku.
Możemy też użyć kostki czekolady albo plasterek cytryny 😉
Bardzo dobrym sposobem na ćwiczenie uważności jest również pytanie: Co widzisz za oknem? Co widzisz w pokoju? Opisz to słowami lub narysuj.
Opracowała:
Magdalena Petrykowska-Uznańska – psycholog
Bibliografia:
1. Uważność i spokój małej żabki. Snel Eline.
2. 10 minut uważności. Jak pomóc dzieciom radzić sobie ze stresem i strachem? Daniel J. Siegel
3. Ja spokój. Księga uważności. Susan Verde